கர்நாடகாவில் உள்ள நாட்டுப்புறக் கலையின் மிகவும் மாறுபட்ட வடிவங்களில் பயலாட்டம் (Bayalaata) ஒன்றாகும். இது, கர்நாடகாவின் தென்னிந்தியப் பகுதியில் காணப்படும் யக்சகானம் எனப்படும் ஒரு பாரம்பரிய இந்திய நாடகத்தின் நடன வடிவமாகும். இதில், இலக்கியம், இசை, நடனம் ஆகியவை இடம் பெற்றுள்ளன. பயலாட்டாம் என்பது பழங்காலத்திலிருந்தேக் கிராமப்புற மக்களுக்குப் பொழுதுபோக்கை வழங்கி வரும் ஒரு அமெச்சூர் கலை. பொதுவாக, விவசாயத்திற்கான அறுவடைப்பணி முடிந்த பின், 'பயலாட்டாம்' தொடங்கும்.
வெளி நாடகம் ஆடுவதற்கு நிறைய உழைப்பும் திறன்களும் தேவையாக இருக்கும். எனவே, இந்தக் கலை மீது ஆர்வம் கொண்டவர்கள் அனைவரும் ஒன்று கூடி, தாங்கள் கற்றுக் கொள்ள விரும்பும் பாடத்தைத் தேர்வு செய்கிறார்கள். சங்கப் பாத்திரங்களுக்குத் தேர்ந்தெடுக்கப்பட்ட கலைஞர்கள், மூத்த கலைஞர்களின் வழிகாட்டுதலின் கீழ் பல மாதங்களுக்கு ஒவ்வொரு இரவும் கூடி, அதனைக் கற்கிறார்கள்.
பயலாட்டம் கலையைக் கற்பிக்கும் ஆசிரியர்களை 'பாகவதா' என்று அழைக்கின்றனர். இந்தப் பாகவதருக்கு அனைத்துக் கலைஞர்களும் சேர்ந்து இவ்வளவு தவச தானியங்களைச் சம்பளமாகத் தருகிறார்கள்.
பயலாட்டம் கற்றுக் கொண்ட கலைஞர்கள் தாங்கள் கற்ற கலைகளை அதிக எண்ணிக்கையில் மக்கள் கூடும் இடங்கள் மற்றும் அண்டை நகரங்களில் காண்பிக்க விரும்புகின்றனர். இவர்கள் அனைவரும் ஒன்று கூடி, மக்கள் கூடும் இடங்களில், பயலாட்ட நிகழ்வினை நடத்தித் தாங்கள் கற்றுக் கொண்டதை வெளிப்படுத்துகின்றனர். பயலாட்டம் கற்றுக் கொடுத்த பாகவதர்களுக்கு அவர்களின் வயது, உடல் அமைப்பு மற்றும் குரலுக்கு ஏற்பப் பாத்திரங்கள் ஒதுக்கப்படுகின்றன. ராஜாவின் வேடமும் பெண் வேடமும் மிக முக்கியமானவை.
பயலாட்டம் என்பது ஊரின் சமவெளிகளில் நடத்தப்படும் ஒரு கலை என்பதால், கிராமக் கோவிலுக்கு முன்பாக, மணலில் அல்லது திறந்த வெளிகளில் யக்சகான மேடை அமைக்கப்படுகிறது. ஒவ்வொரு மூலையிலும் மூங்கில் கம்பங்களுடன் பூக்கள், வாழைப்பழம் மற்றும் மாம்பழ இலைகளால் மாலை அணிவிக்கப்பட்டு, பொருந்திய பனை ஓலைகளால் கூரையுடன் கூடிய ஒரு சிறிய மேடையாக இருக்கும். சூரியன் மறையும் வேளையில் ஒரு மேளத்தின் ஒலியுடன் நிகழ்ச்சிகள் குறித்து அறிவிக்கப்படுகிறது.
இதேப் போன்று, திருவிழாக்கள் மற்றும் பிற மகிழ்ச்சியான நிகழ்வுகளின் போதும் பயலாட்டம் நடத்தப்படுகிறது. இந்தப் பயலாட்டமானது, இந்தியக் காவியக் கவிதைகளின் கதைகளையும், நடனம் மற்றும் நாடகமாகக் காட்டப்படும் புராணங்களையும் உள்ளடக்கியது. பயலாட்டம் என்றால் திறந்தவெளி நாடகம் என்பதையும், அறுவடைக் காலத்தின் முடிவையும் குறிக்கிறது. இதற்கான மிகவும் பிரபலமான கருப்பொருள் துளு நாடு மக்களுக்கு ஆழமான வேரூன்றிய முக்கியத்துவத்தைக் கொண்ட கோட்டியும் சென்னய்யாவும் என்ற கதையாகும்.
பயலாட்டமானது, தாசராட்டம், சன்னதாட்டம், தொட்டாட்டம், பரிகாட்டம், யக்சகானம் என்று ஐந்து பிரிவுகளின் கீழாக வகைப்படுத்தப்பட்டிருக்கிறது. பயலாட்டம் என்பது தோடா என்றும் அழைக்கப்படுகிறது. இந்த நாடகம் கர்நாடகாவின் பிரபலமான கலை வடிவமாகும் (ராய்ச்சூர், விஜாப்பூர், பாகல்கோட், பெல்காம், கலபுர்கி). இதன் முக்கிய சதி புராண பின்னணி கொண்ட கதாபாத்திரங்களைக் கொண்டுள்ளது. பயலாட்டத்தில் ஆடம்பரமான நடனங்கள், ஆடம்பரமான உடைகள், பிரமாண்டமான தியேட்டர், நீண்ட பேச்சுகள், நகைச்சுவை, ஆவேசம், இசை ஆகியவை இடம் பெற்றிருக்கும்.